İngiltere merkezli BBC’nin yaptığı bir araştırma, İran’da en az 650 kızın okula gitmemeleri için zehirlendiğini ortaya koydu. Üst seviye bir İranlı yetkili de kızların bilhassa gaye alındığını doğruladı.
“Kızların gittiği okulların kapatılmasını isteyenler var”
Kızlardan hayatını kaybeden olmadı ancak onlarcası teneffüs problemleri, baş dönmesi ve yorgunluk üzere şikayetlerle hastaneye kaldırıldı. 26 Şubat’ta bir basın toplantısı düzenleyen İran Sıhhat Bakan Yardımcısı Yunus Panahi “Anlaşılan o ki kimileri tüm okulların, bilhassa de kız okullarının kapatılmasını istiyor” dedi.
Son üç ayda zehirlenen kızlar mandalina yahut çürümüş balık kokusu aldıklarını anlattı. “Zehirde kullanılan gereçler piyasada bulunabilen eserlerden oluşuyor” diyen Dr. Panahi, zehirlerin öldürücü olmadığını ve paniğe yol açmamak gerektiğini de ekledi. Panahi daha sonra açıklamalarının yanlış anlaşıldığını söyledi.
BBC’nin araştırmasında Panahi’nin açıklamalarının yanlış anlaşıldığını söylemesi “Bu, çoklukla ortada suçlayacak bir amaç olmadığında yetkililerin kamuoyu öfkesini nasıl gidereceklerini bilmediklerinde tercih ettikleri bir yöntem” olarak tanımlandı.
En fazla olaylar Molla merkezi Kum kentinde
En fazla olayın görüldüğü yer, muhafazakar Kum kenti. Lakin ülke genelinde sekiz kentte daha kız öğrenciler zehirlendi. Halkın yansısı ise artıyor.
İlk zehirlenmeler 30 Kasım 2022’de, Kum’daki Parıltı Teknik Lisesi’nden 18 öğrencinin hastaneye kaldırılmasıyla görüldü. O günden bu yana vilayette 10’dan fazla kız okulu amaç alındı. Şubat ortasında Kum’daki valilik binası önünde en az 100 kişinin katıldığı bir protesto örgütlendi.
“Kızlar konutlarından çıkmasın istiyorlar”
Sosyal medyada paylaşılan görüntülerden birinde bir babanın “Çocuklarımın güvenliğini sağlamakla yükümlüsünüz! Benim iki kızım var. Ve elimden gelen tek şey onları okula göndermemek” dediği görülüyor. Birebir protestoda yer alan bir bayansa “Bu bir savaş! Kum’daki kız lisesine bunu yaparak bizi meskenlerden çıkmamaya zorlamak istiyorlar. Kızlar konutlarından çıkamasın istiyorlar!” diyor.
Bazı veliler çocuklarının güzelleşmesinin haftalar bulduğunu söylüyor.
Bir öteki görüntüde ise hastane yatağındaki kızına eşlik eden bir bayan “Sevgili anneler. Ben bir anayım ve çocuğum hastane yatağında. Uzuvları zayıflamış. Tırnağımı batırıyorum, hissetmiyor. Lütfen çocuklarınızı okula göndermeyin” diyor.
Muhafazakar bölge: Kum kenti
Saldırılar Şii İslam’ın dini başkanlarının kenti olarak bilinen Kum’da ağırlaştı. Burası İslam Cumhuriyeti’nin de omurgasını oluşturuyor. Ancak dini başkanların tesiri, sonbaharda Mahsa Amini’nin polis karakolunda ölmesinden bu yana sorgulanıyor.
Bazı İranlılar, genç kızlara yönelik akınların kitlesel hükümet tersi protestoların intikamı olup olmadığını sorguluyor. Toplumsal medyada paylaşılan fotoğraflarda lise öğrencisi kızların başörtülerini yırttığı görülüyor.
Bazılarıysa bu atakların komşu ülke Afganistan’daki Taliban’ı ve Nijerya’daki Boko Haram’ı örnek alan çok muhafazakarlar tarafından yapılmış olabileceğini düşünüyor.
İki ülkede de kız öğrencilere taarruzların artması nedeniyle pek çok veli kızlarını okula göndermemeyi kabullenmek zorunda kalıyor. İran Eski Cumhurbaşkanı Yardımcısı Muhammed Ali Abtahi, Instagram üzerinden yaptığı bir paylaşımda “İran’a Boko Haram mı geldi?” dedi.
Reformist siyasetçi Abtahi radikal İslamcıların, hükümet ve din tarafından çizilen hudutları kendi lehlerine çekmeye çalışacağını da ekledi. İran rejimi bugüne kadar başörtüsü zorunluluğuna getirilen tenkitleri görmezden gelirken bayanların üniversite okuma oranındaki artışla övünüyordu.
Fakat kız öğrenciler liseyi bitiremezse, üniversiteye girmelerinin de imkanı olmaz.
Kum’da iki defa zehirlendiğini söyleyen ve Kum valisiyle görüştüğünü belirten bir kız, yetkililerin muğlaklığından şikayetçi: “Yetkililer soruşturma yürüttüklerini söylüyor. Ancak babam okula gittiğinde kameraların bir haftadır bozuk olduğunu, o yüzden zehirlenmeye kaydedemediğini söylediler.
Fotoğraf: Arşiv