İsrail, Gazze ateşkesi kapsamında dün özgür bırakması beklenen 600’den fazla Filistinli tutuklunun salıverilmesini süresiz olarak ertelediğini açıkladı.
Hamas’ın dün altı İsrailli rehineyi hür bırakmasına karşılık olarak İsrail’in de 602 Filistinli tutukluyu İsrail hapishanelerinden özgür bırakması bekleniyordu.
Başbakan Binyamin Netanyahu, Hamas rehine takasının bir sonraki etabını garanti edene ve “aşağılayıcı” olarak tanımladığı merasimleri iptal edene kadar Filistinli tutukluları özgür bırakmayacağını söyledi.
Ateşkesin birinci basamağında gerçekleşmesi beklenen sadece bir rehine takası daha kaldı. Hamas bu takasta hayatını kaybeden dört rehinenin cenazesini verecek.
Hayattaki öteki rehinelerin ateşkesin ikinci basamağında teslim edilmesi bekleniyor lakin bunun için şimdi bir düzenleme yapılmadı.
Hamas yetkilisi İzzet el-Rişk, Pazar sabahı yaptığı açıklamada tutukluların özgür bırakılmasının ertelenmesi kararını sert bir biçimde kınadı.
İsrail’in, teslim merasimlerinin aşağılayıcı olduğu tarafındaki argümanının, ateşkes mutabakatı kapsamındaki yükümlülüklerinden kaçınmayı amaçlayan “asılsız bir argüman ve zayıf bir argüman” olduğunu söyledi.
Filistinli yetkililere nazaran, özgür bırakılması beklenen tutukluların 50’si müebbet, 60’ı uzun vadeli mahpus cezasına çarptırılmıştı. 445’i ise 7 Ekim’den sonra İsrail güçeleri tarafından tutuklanmıştı.
Gazze’de hala 62 kişi rehine olarak tutuluyor ve bu bireylerin yarısının hala hayatta olduğu düşünülüyor.
Hamas dün sabah Avera Mengistu ve Tal Shoham’ı Refah’tan; Eliya Cohen, Omer Shem Tov ve Omer Wenkert’i de Nuseyrat’tan hür bıraktı.
Kızıl Haç takımlarına teslim edilmeden evvel rehineler için her zamanki üzere merasim düzenlendi. Merasimde, rehineler sahneye çıkarılıyor, konuşma yaptırılıyor ve kendilerine sertifika veriliyor.
İsrail basını da hür bırakılan Filistinli tutukluların üzerinde Davut yıldızı olan ve “Unutmayacağız, affetmeyeceğiz” yazan kıyafetlerle hür bırakıldığını bildirmişti.
Hisham al Sayed ise merasim yapılmadan Gazze’de Kızıl Haç’a teslim edildi ve daha sonra İsrail’e ulaştı.
İsrail ordusundan yapılan açıklamada, “Hamas, İsrailli Bedevi topluluğuna hürmet göstermek için Hişam el Sayid için ‘tören’ düzenlemeyecek ve onu bu aşağılayıcı ve travmatik deneyime maruz bırakmayacak” denilmişti.
Açıklama, “Hişam el Sayid 10 yıldan uzun müddettir rehin tutulurken İsrailli Araplara hürmet neredeydi?” sözleriyle devam etti.
Hişam el Sayid 2015’ten beri Gazze’de tutuluyordu.
Hamas, Shiri Bibas’ın cenazesini ayrıyeten teslim etti
Hamas 20 Şubat Perşembe günü İsrailli rehinelere ilişkin dört cenazeyi İsrail’e teslim etti. Cenazelerden üçünün kimlikleri, anne Shiri Bibas ve bebekleri Ariel ve Kfir olarak açıklanmıştı.
İsrail ordusu, bebeklerin cenazelerinin kimliklerinin doğrulandığını lakin üçüncü cenazenin anne Shiri Bibas’a ilişkin olmadığını söyledi ve Hamas’ı ateşkes muahedesinin kurallarını ihlal etmekle suçladı.
Bu gelişmelerin akabinde Hamas Cuma günü bir cenaze daha teslim etti ve bu cenazenin Shiri Bibas’a ilişkin olduğu doğrulandı.
Hamas, cenazeleri Kızıl Haç’a teslim etmeden evvel yaptığı yazılı açıklamada dört rehinenin İsrail hava ataklarında öldüğü tezini yineledi. İsrail ise çocukların Kasım 2023’te Hamas tarafından öldürüldüğünü argüman etti.
BBC bu argümanları bağımsız olarak doğrulayamadı.
- Arap dünyasının Gazze’yi yine inşa planı neleri içeriyor?
Rehine cenazeleri ortasında iki çocuğun olması İsrail’de büyük keder yarattı
İsrail’in suçlamaları karşısında Hamas’ın yaptığı açıklamada, rehineleri “hayatta tutmak” için “elinden gelen her şeyi” yaptığı belirtildi ve esir yakınlarına ithafen, “Çocuklarını umursamayan bir idarenin kurbanları oldunuz” tabirleri kullanıldı.
Grup, Kasım 2023’te Bibas ailesine mensup üç kişinin İsrail hücumlarında öldürüldüğünü açıklamış, buna dair ispat sunmamıştı.
Anne ve çocuklarının 7 Ekim atağında kaçırılış anları görüntülenmişti. O gün 32 yaşında olan annenin bebekleri 4 ve 7 aylıktı.
İsrail dördüncü cenazenin gazeteci ve barış aktivisti Oded Lifschitz’e ilişkin olduğunu doğruladı. Lifschitz’in eşi Yocheved Lifschitz de kaçırılmış, Ekim 2023’te özgür bırakılmıştı.
Hamas, geçtiğimiz günlerde ateşkes mutabakatının ikinci etabında hür bırakılması öngörülen İsrailli rehineleri tek bir seferde salıvermeyi önerdi.
Hamas Sözcüsü Hazem Qassem 60’tan fazla rehinenin hür kalması karşılığında İsrail güçlerinin Gazze’den büsbütün çekilmesini ve savaşa son verilmesini istediklerini belirtti.
Hamas, tıpkı açıklamada İsrail’in kümenin büsbütün silahsızlanması ve Gazze’den çıkması talebini de reddetti.
İsrail’den şimdi bu teklife karşılık gelmedi.
Ancak İsrail siyaset sahnesinde, bilhassa de çok sağda, savaşı sona erdirmek ve Hamas’ın Gazze’de siyasi ve askeri iktidarına devam etmesi kabul gören bir fikir değil.
Netanyahu, savaşın maksatlarından birini İsrail’in Hamas’ı yok etmesi ve Gazze’den büsbütün çıkartılması olarak açıklamıştı.
Hamas’ın teklifinin, takasların uzun bir sürece yayılarak basamak evre yapılmasını eleştiren ABD Başkanı Donald Trump’a bir taviz olabileceği yorumları yapılıyor.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu haftalar süren gecikmelerin akabinde, görüşmelerin ikinci basamağı için bir müzakere heyeti göndermeyi kabul etmişti.
İsrail medyasındaki haberlere nazaran Netanyahu, daha çok rehinenin hür kalması için muahedenin birinci evresini uzatmak istediğini söyledi. Lakin Hamas muahedenin şimdiki haline bağlı kalmakta ve tamamlamakta kararlı.
Ateşkeste ikinci basamağın daha güçlü bir müzakere sürecini içereceği, kalıcı ateşkesin lakin bu noktada gündeme gelebileceği kestirim ediliyor.
Netanyahu’nun 20 Ocak’taki ABD ziyareti sırasında Donald Trump’ın “Gazze’yi devralacağız” sözleri bölgeyi yeni bir krizin eşiğine getirmişti.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu
Trump Filistinlilerin “başka bir yere gitmesini” savunurken, ABD’nin bölgeyi “Orta Doğu’nun Riviera’sına dönüştürmeyi” üstleneceğini argüman etmişti.
Söz konusu açıklamalara Filistinlilerin yanı sıra ABD’nin müttefiklerinden de itirazlar ve yansılar yöneltildi.
Planın ikinci evresinde “savaşın kalıcı bir formda sona ermesi” için müzakereler öngörülüyor.
Üçüncü kademede ise Gazze’nin tekrar inşa sürecine girişilmesi planlanıyor.
- Arap dünyasının Gazze’yi tekrar inşa planı neleri içeriyor?
Müzakerelerde Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri ve ABD arabuluculuk yapıyor.
Hamas 7 Ekim 2023’teki taarruzunda 251 kişiyi rehin almış ve yaklaşık 1200 kişiyi öldürmüştü.
İsrail’in 15 ay süren hücumlarında 47 binden fazla Filistinli öldürüldü ve Gazze’deki yerleşim yerleri büyük ölçüde yok edildi.