BURSA (İGFA) – 5 Eylül 2012’de Afyonkarahisar’da el bombalarının depolandığı cephanelikte meydana gelen patlamanın uzmanı olan, uzun yıllar polis kriminal, jandarma kriminal ve isimli tıp kurumlarında vazife yapan Bursa Teknik Üniversitesi Kimya Mühendisliği Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hülya Koyuncu, Balıkesir’de evvelki gün patlayıcı üretimi yapılan fabrikadaki patlamayla ilgili de değerlendirmelerde bulundu.
“Üretim alanında olması gerektiğinden fazla kimyasal bulunmamalı, bir ortada bulunmaması gereken kimyasallara dikkat edilmeli, çok yüklemeler ya da kapasite üstü çalışmalara zorlamalar yapılmamalıdır” diyen Prof. Dr. Koyuncu, “Ortamın sıcaklık, nem ve havalandırma denetimleri çok düzgün takip edilmelidir. Bilhassa statik elektrik konusu son derece kıymetli. Topraklamalar yapılmalı, işçi kıyafet ve ayakkabıları itinayla denetim edilmelidir. Öte yandan bu tıp tesislerde kontroller büyük değer taşıyor. Sistemli ve sıkı kontroller, bu tıp olayların önüne geçebilir. Aksi takdirde en ufak bir ihmal ya da tolerans büyük bir felaket getirebiliyor” dedi.
KAPSÜL NEDİR? PATLAYICILARLA ÇALIŞIRKEN NELERE DİKKAT EDİLMELİ?
Yaşanan üzücü olayda şimdi ayrıntılı bilgiye sahip olmadıklarını fakat patlamanın kapsül üretim kısmında gerçekleştiği söylendiğini anımsatan Prof. Dr. Hülya Koyuncu, “Öncelikle kapsül nedir? Bunu biraz açıklayalım. Ateşli silahlar için üretilen fişeklerde kullanılan kapsüllerde çoklukla kurşun azid, antimon sülfür ve baryum nitrat bulunur. Bunlardan kurşun azid, birincil patlayıcılar kategorisinde yer alır ki hayli hassas yapıda bir unsur. Birincil patlayıcılarda küçük bir darbe, ısı, sürtünme ya da elektrik kıvılcımı üzere bir tesirle mikrosaniyeler seviyesinde bir müddette tepki başlar ve kendisinden sonra gelen ana patlayıcıyı ateşler. Patlayıcı hususlar kararsız yapıdadır ve yapılarında yüksek ölçüde kimyasal güç barındırır. Hasebiyle patlayıcılarla çalışılırken yalnızca üretim değil, paketleme, taşıma, depolama, kullanım üzere her adımda mevzuata uygunluk konusunda azami titizlik gösterilmesi, çok sıkı kontrol yapılması, makine ve ekipmanların periyodik bakımları, işçi eğitimi ve motivasyonu çok değerli. Kolay üzere görünebilir ancak morali bozuk ya da dikkati dağınık bir çalışan patlayıcı tesislerinde istenmeyen durumların yaşanmasına sebep olabilir” dedi.
PATLAMA SONRASI ZEHİRLİ GAZLARA VE METAL ATIKLARA DİKKAT!
Patlama esnasında ortaya çıkan zehirli gazlara da dikkat çeken Prof. Dr. Koyuncu, çözünürlüğü düşük olanların toksik tesirini beşerler çabucak fark edilemeyeceğini belirterek, “Bunların yanı sıra patlama ortamında 2500 dereceleri (oC) aşan sıcaklıklar oluşabilmekte ve metalik bileşenler buharlaşmakta, daha sonra da yoğuşarak havadan toprağa karışmakta ve toprakta ağır metal kirliliğine neden olmaktadır. Patlamalarla oluşan toksik bileşenler gerek patlamanın basınç dalgalarıyla gerekse de meteorolojik şartlara bağlı olarak rüzgâr ve yağmur sularıyla uzak bölgelere taşınmakta ve maalesef insan sıhhati ile tüm ekosistemi tehdit etmektedir” dedi.
Amacın bu cins üretim tesislerinde mümkün olduğunca insan kaynaklı kusurları minimize etmek olduğunu söyleyen Prof. Dr. Koyuncu, “Patlayıcı üretimi ile ilgili tesislerde robotik uygulamaların faydalı olabilecek. Bu noktada Bursa Teknik Üniversitesinin yapay zekâ dayanaklı uygulamalar konusunda sağlam altyapısı ve güçlü takımıyla patlayıcı üretimi ile ilgili projeler geliştirerek gerekli katkıyı sağlayacağına inanıyorum“ diye konuştu.