Hilal Solmaz
Neden sinema yapamıyorum? Aydın (Bağardı) ağabeyin vefatından sonra daima sorduğum soru buydu. Zira onun da kendine sorduğu ve gayret ettiği soruların başında geliyordu. “Sanat, hayatın tekrar üretimidir” diyerek yeni öyküler anlatmak istiyordu lakin, bizim ülkemizde sinemaya direktörün ferdî ideali olarak bakıldığı için sinemanın bütçesini oluşturmak da size kalıyor. Sinemalara finansman bulmak güç olduğu kadar, sansür baskısı sürekli üzerlerinde…
Bu zorlukları şu cümlelerle özetliyordu Aydın Bağardı:
“Sinema çekmek her vakit şiddetli bir gayrettir. Üretimci ve direktörde bu gayret bitmez.”
YÖNETMEN YARDIMCISI OLARAK BAŞLADI
Aydın Bağardı mesleğine 80’li yıllarda TRT’nin dört kısımlık, sinema tadında çekilen dizilerinde direktör yardımcısı olarak başlar. Attila İlhan’ın senaryosunu yazdığı, Hüseyin Karakaş’un direktörlüğünü yaptığı “Yarın Artık Bugündür” birinci set tecrübedir. Kimler yoktur ki projede; Necla Nazır, Ege Aydan, Sevtap Parman, Nilüfer Aydan, Yasemin Koşal, Reha Yurdakul, Kerem Yılmazer, Şükran Güngör…
Daha sonra “Kartallar Yüksek Uçar”… Direktör tekrar Hüseyin Karakaş, yardımcısı yeniden Aydın Bağardı’dır. Bu dizinin takımında ise Sadri Alışık, Can Gürzap ve Serap Aksoy yer alır.
Gazi Üniversitesi Bağlantı Fakültesi Radyo, Televizyon ve Sinema Kısmı’ndan mezun olur. Usta çırak bağlantısıyla, usta bir direktör olma yolunda ilerler.
Tuncel Kurtiz’in “Hacı Hayrullah Gesili”yi, Fikret Kuşkan’ın “Faruk Gesili”yi, Aytaç Arman’ın da “Albay Zafer Atabay”ı canlandırdığı “Hacı” dizisinin direktörlüğünü yapar. Hacı Hayrullah Gesili’yi canlandıran oyuncu, kendi tabiriyle “komünist” Tuncel Kurtiz, rol için bir namaz kitapçığı aldığını belirtir.
Billur Kalkavan, Sevda Ferda, Hakan Ural ve Kuzey Vargın’ın rol aldığı “Şahin”, “Nasrettin Hoca”, “Fırıldak Nuri”, “Tek Başına” üzere dizilerin, televizyon sinemalarının yanı sıra kıymetli mevzulara değinen belgesellerin yapımcılığını ve direktörlüğünü yapar. “Depremin Yara İzi”, “Kent ve İnsan”, “Osmanlı’dan Günümüze Hamallar” bunlardan yalnızca birkaçı.
Ölürayak, 1990. (Yönetmen: Aydın Bağardı) Bağardı, birinci sineması “Ölürayak”ı 1990’da çekti. Ayşenur Aslan’ın senaryosunu yazdığı sinemada Tarık Akan’ın başrolde yer almasını istedi fakat bu isteği, Akan öteki bir diziyle anlaştığı için gerçekleşmedi. Daha sonra bir tavsiye üzerine Haluk Bilginer ile anlaştı. Bilginer’in Türkiye’deki birinci sinema tecrübesi “Ölürayak” ile olur. Bağardı o günleri şöyle anlatır:
“Amerika’da sinema yapan Haluk Bilginer için ‘Niye çağırıyorsun Türkiye’de oyuncu mu yok?’ dediler. Haluk Bilginer’i direktörlük iç güdümle ikna ettim. Bir direktör birinci sineması de olsa kararlı olmalı, ne istediğini bilmeli.”
Filmin galası Atatürk Kültür Merkezi’nde (AKM) yapılır, Türkiye sinemasının usta isimlerinin de katıldığı galada, Bilginer artık sinemamızın aranan ismi olur.
Aydın Bağardı, yeteneği fark edip üzerine giderdi. Kesimin vefasızlıklarıyla karşılaştı elbette lakin bu onun sinema yapmasına mani değildi. Zira büyük bir aşkı vardı sinemaya karşı, Attila İlhan’ın dizeleriyle sık sık lisana getirdiği üzere, “Ne hoş yalansın sen, daima inandığım.”
Senarist eşi Fulya Bağardı yalnızca hayat arkadaşı değil, ortağı idi birebir vakitte. Birlikte üretirlerdi. Fikret Kuşkan ve Rasim Öztekin üzere iki kıymetli ismi bir ortaya getiren “Biraz Tuz, Biraz Biber” yazıp yönettikleri üretimler ortasındaydı.
‘İYİ BİR ANLATICI VE YÖNLENDİRİCİYDİ’
Yönetmenliğe başlama serüvenini dinlediğinizde ne kadar şanslı olduğunu, ne kadar değerli isimlerle çalıştığını düşünebilirsiniz lakin o serüveni ondan dinlediğinizde, asıl şanslıların ‘biz’ olduğumuzu anlardınız. Zira Aydın Bağardı, çok düzgün bir anlatıcı ve yönlendiriciydi. Sinema ve televizyon dalında hiçbir genç meslektaşını geri çevirmezdi. Bilgisini paylaşır, yol gösterirdi. Bu sebeple yanında da daima gençler olurdu. Şayet mesleğe yeni başladıysanız biraz utangaç olursunuz; ‘Soru sorarsam cevap alabilir miyim?’ ya da ‘Ters bir reaksiyonla karşılaşır mıyım?’ diye ancak Aydın Bağardı’ya her şeyi sorabilirdiniz. Şayet projenizi beğenmediyse direkt söyler, kırıp dökmeden, nasıl yapılacağını anlatırdı.
Bir kültür sanat gazetecisi olarak benim de daima yol göstericim oldu. “Şu soruyu da kesinlikle sor, gündeme dair şu isimle de kesinlikle söyleşi yap” tavsiyelerinde bulunurdu. Yalnızca üniversitede değil bölümün de istekli hocalarından biriydi.
Kültür Bakanlığı sinema destekleme fonunda vazife aldığında, yeni nesil direktörlere takviye verilmesini sağladı. O sinemalar ulusal ve memleketler arası sinema şenliklerinde mükafatlar aldı, direktörleri ise günümüzün başarılı direktörleri oldular.
Çekimleri biten ve montaj basamağında olan son sineması “Her Şey Yolunda”yı paylaşamadan ortamızdan ayrıldı. Sineması kâfi bütçe bulunamadığı için bir türlü tamamlayamamıştı.
Hep gülümseyen, hayata olumlu bakan, umudunu hiç yitirmeyen, sinema aşkıyla dolu bir direktördü Aydın Bağardı. AKM’de yapılan anma merasimi için bir ortaya gelen sinemacı dostları sık sık bu tarafından bahsettiler.
“Zaman her şeye eksiklik olgusu yükler lakin biz çoğalacağız” kaygısı. Yarım kalan sineması tamamlayarak gerçekleştirebiliriz bu çoğalmayı…