İSTANBUL – Eski HDP Küme Başkanvekili ve Diyarbakır Milletvekili İdris Baluken, 2013 ile 2015 yılları ortasında İmralı Heyeti’nde ve 2015’te yapılan Dolmabahçe Mutabakatı’nda yer aldı. PKK lideri Abdullah Öcalan’ın çağrısını ve PKK’nin ateşkes ilan etmesini pahalandıran İdris Baluken, Öcalan’ın mektubununa ait “27 Şubat metni, bence 28 Şubat Dolmabahçe Mutabakatının revize edilerek güncellenmesidir” dedi.
İdris Baluken ile Abdullah Öcalan’ın davetini, PKK’nin ateşkes ilan etmesini ve yeni süreçle ilgili beklentilerini konuştuk…
Siz birinci tahlil sürecinde İmralı Heyeti’nde yer alıyordunuz. Abdullah Öcalan’ın 27 Şubat’taki davetini nasıl değerlendiriyorsunuz?
Tıbbi bir jargonla tabir edecek olursam, 27 Şubat daveti, sokakta kalmış ve son nefesini vermek üzere olan barış bünyesinin entübe edilmesi ve ağır bakıma alınması hüneridir. Hasta kurtuldu, bu yanlışsız, lakin kritik süreç hâlâ devam ediyor, hatta asıl iş artık başlıyor. Ağır bakım takibi, bilimsel, disipliner, önemli ve son derece hassas yaklaşımı gerektirir. Aksi durumda, küçük rehavetler dahi büyük uğraşlarla yaşatılan hastayı kaybetmenize yol açar. Bugüne dek, barışı sokakta bırakıp sahip çıkmayanlar, onu tabir yerindeyse mevtin kıyısına taşıyanlar, böylesi bir müdahaleden memnuniyet duyup dersler çıkaracaklarına ya da onun üstüne titreyeceklerine, yapılan müdahaleyi sorgulama haddi gösteriyorlar. Bu ne etiktir ne de vicdani ve insanidir. Dışarıdaki milyonların yerine bu kurtarıcı müdahalenin, birkaç metrekarelik bir hücrede yıllarını geçiren biri tarafından gerçekleşmiş olması da herkes için önemli bir özeleştiri konusudur. Şu gerçeği kimse inkar edemez; Öcalan’a ilişkin bu atılım, savaşa dair karanlığın içinde adeta bir yıldız üzere parlamış, barışa dair aydınlığı bir sefer daha her birimize göstermeyi başarmıştır.
Çağrıdan bir gün sonra PKK ateşkes ilan etti. Bundan sonra nasıl bir yol haritası göreceğiz?
Taraflar ismine konuşmak güç ve gereksiz. Lakin sürece dair, siyasi ve bilimsel bir yol haritası, hareket planı ve takvimlendirmenin halka sunulmasında yarar olduğu kanaatindeyim. Sürecin temel iki hedefi yani silahların bırakılması ile türel ve siyasi yerin hazırlanması sorunlarını birbirinden kopuk yahut birbirini izleyen süreçlerden çok, birbiriyle bağlantılı ve iç içe süreçler olarak pahalandırmak daha kolaylaştırıcı olabilir.
‘BASKICI VE SİYASİ OPERASYONLAR DURMALI’
Öcalan’ın davetinin akabinde Kürtler ortasında ‘tek taraflı bir adım’ tasası oluşmasına yol açtı. Siz bu kaygılara nasıl bakıyorsunuz? Sizce kayyım atamaları ve operasyonlar duracak mı? Barış görüşmeleri sürerken yeni kayyım atamaları ve operasyonlar bekliyor musunuz?
Öcalan’ı bilen, onun siyasi ve düşünsel seyahatini takip eden ya da öngörenler için rastgele bir baş karışıklığı yahut muğlaklık olduğu kanaatinde değilim. Onu tanımayan, takip etme zahmetine katlanmayanlar açısından ise her devirde olduğu üzere ne yapmaya çalıştığını anlamaktan çok, başlarında taşıdıkları ön yargılar üzerinden bir yaklaşım kelam bahsidir. Bu yaklaşım, çoğunlukla karalama, itibarsızlaştırma ya da çarpıtma faaliyetine dayanıyor. Halbuki ki, Öcalan, uzun bir müddettir hayatı barışla anlamlandırma ismine güçlü bir yola çıkmış, seyahatteki zahmetlere takılmadan menziline ulaşmak için ağır bir efor içerisine girmiştir.
Yolunu değiştirenler, şaşıranlar ya da farklı formüllerle onu oyalayıp kandıracağını sananlar, gide gele, farklı yolları deneye deneye tekrar onun olduğu yere geldiler. Sorgulanması gerekenler bunlardır, Öcalan değil. O, en son, on yıl evvel biten tahlil sürecinde de nerede duruyor, nerede yürüyorsa tekrar birebir yerde, birebir yol üzerindedir. Bu manada, samimi yaklaşılması durumunda Öcalan’ın seyahatinin nereye varacağını kestirebiliyorum lakin muhatapları için böylesi köşeli cümleler kulanmam mümkün değildir…
Güncel uygulamalar açısından konuşursak, olması gereken, kayyumlar başta olmak üzere bütün baskıcı ve siyasi operasyonların durması, ilerletici demokratik adımların atılmasıdır. Otoriter ve hegemonik her türlü yaklaşım barışla uyuşmaz, bilakis büyük ziyan getirir. Demokratik kültür ve onu içselleştiren bir anlayış elzemdir. Bu mevzuda devlet yahut hükümetin yapacakları kadar siyasal ve toplumsal muhalefetin yapacakları da belirleyici niteliktedir.
‘HIZLI HAREKET EDİLİRSE SÜREÇ, DIŞSAL TESİRLERDEN KORUNUR’
28 Şubat 2015’te imzalanan Dolmabahçe Mutabakatı heyetinde yer aldınız. Önümüzdeki süreçte misal ya da revize edilmiş bir mutabakat metnini bekliyor musunuz?
27 Şubat metni, bence 28 Şubat Dolmabahçe Mutabakatı’nın revize edilerek güncellenmesidir. Hasebiyle yeni bir metin gereksiniminden çok metinde belirtilen konularla ilgili tarafların harekete geçmesi ve adım atmasına gereksinim vardır. Yeni süreci, geçmişteki tahlil eforlarını içeren süreçlerden bağımsız olarak değil, bilakis onlara ilişkin bilgi, tecrübe ve muktesebatın üzerine inşa edilen bir yerden ele almak daha doğrudur. Bu açıdan vakit yahut müddet bakımından sahip olunan bir avantajdan kelam edilebilir. Bununla birlikte, yüzyılı aşan bir Kürt sıkıntısı ve demokratikleşme probleminin, tüm neden ve sonuçları ile birlikte, birkaç ay içinde çözülmesini beklemek pek de gerçekçi görünmüyor. Birkaç ay içinde, en son bir sonuçtan çok, o sonuca götürecek müzakere düzeneklerinin tamamlanması ya da müzakere başlıklarıyla ilgili çalışmaların başlaması üzerinden beklemek daha gerçekçi üzere görünüyor. Şunu da gözardı etmemek gerek: Ortadoğu başta olmak üzere bölgesel ve global bazdaki baş döndürücü gelişmeler göz önünde bulundurulduğunda, ne kadar süratli hareket edilir ve sonuca ne kadar çabuk ulaşılırsa süreç o seviyede dışsal tesirlerden korunmuş ve maksadına ulaşmış olur.
İlk tahlil süreci iki yıl sürmüştü, olağan art planı vardı, Oslo görüşmeleri vs. fakat süreç ilerlemedi ve tekrar çatışma periyoduna girildi. 22 Ekim’de başlayan sürecin 4 ay sonra sonuçlanacağı yorumları yapılıyor. Süreci bu kadar hızlandıran şey nedir?
Öngörüden çok olması gereken ya da genel beklentileri sıralayabilirim. Aslında metnin içeriğinde de bu konular vardı. Demokratik siyasetin önündeki pürüzlerin kaldırılması, yasal ve hukuksal açıdan bugüne kadar ki tahribatların telafisine dönük adımların atılması düzgün bir başlangıç olabilir. Cezaevindeki Kürt siyasetçilerin bırakılması, kayyumlarla gasp edilen halk iradesinin geri iadesi, tecritin kaldırılarak Öcalan’ın sağlıklı çalışma ve müzakere şartlarına kavuşması üzere uygunlaştırıcı adımlar için rastgele bir yasal düzenlemeye dahi gerek yoktur. Hükümetin, antidemokratik olsa da hala yürürlükte olan yasa ve anayasaya uyması yahut verilmiş AİHM kararlarının gereğini yerine getirmesi durumunda bile bu konuda oldukça yol alınabilir. Sonrası için, fikir, söz ve örgütlenme özgürlüğü önündeki manilerin kaldırılmasından tutalım da Kürt halkı başta olmak üzere Türkiye’de dışlanan ötekileştirilen bütün kimliklerin haklarını garanti altına alacak yasal ve anayasal düzenlemelere gereksinim olduğu aşikardır…
