DUVAR – 2007 yılında Serdar Akar imzasıyla beyaz perdede izleyiciyle buluşan ‘Barda’, bu kere tiyatro sahnesinde izleyiciyle buluşuyor. Işıl Kasapoğlu’nun direktörlüğünde sahneye uyarlanan oyunda başrolde Tardu Flordun ve Deniz Çakır yer alıyor.
Serhat Yiğit’in yazıp oyunlaştırdığı ‘Barda’, “Biz Size Ne Yaptık?” sorusuyla izleyiciyi derin bir ikileme sürüklemeyi ve tansiyon dolu kıssasıyla izleyenlere tecrübe sunmayı hedefleyerek; şiddetin ferdi mi, yoksa toplumsal bir sorun mu olduğunu sorguluyor.
‘Barda’nın oyuncu takımında Tardu Flordun ve Deniz Çakır’ın yanı sıra, Barış Özkan, Onur Olgun, Mehmet Husus, Hivda Zizan Alp, Egehan Kars, Mete Toygar Durak, Meriç Taner Kadıoğlu, Derya Kahya, Seda Soysal ve Toygun Elaldı üzere isimler yer alıyor.
Yönetmen Işıl Kasapoğlu, direktör yardımcısı Nilüfer Alptekin Noyan ve oyuncularla ‘Barda’yı konuştuk.
‘Barda’ üzere şiddet temalı, çarpıcı bir kıssayı tiyatro sahnesine taşımaya nasıl karar verdiniz? Oyunun sahnelenme sürecinde sizi en çok zorlayan yahut en çok heyecanlandıran anlar neler oldu?
Işıl Kasapoğlu: Çok uzun yıllar, tahminen 40 yıldan fazladır nedensiz ya da ücretsiz şiddet konusunu oyunlarımın bir yerinde kesinlikle işliyordum, birebir vakitte daima aklımda olan bir bahisti. Fransızca’da parasız şiddet “Violance Gratuite” diye geçer ve bu şiddet hepimizin içinde var. Aldığımız eğitim, bulunduğumuz toplumsal statü fark etmez. Bir küçük sebep, bu şiddetin ortaya çıkması için kâfi olabilir. Fakat neden bu şiddet ortaya çıkar ya da her insanın içindeki şiddetin çıkmasını nasıl engelleriz, bunu sorgulamamız kıymetli. ‘Barda’ oyunu bana geldiğinde, geçmiş yıllarda anlatmak istediğim, bu parasız şiddet konusundaki fikirlerimden kesimler olduğunu gördüm metinde.
Tüm dünya ve olağan Türkiye farklı bir devirden geçiyoruz. Artık herkes içindeki şiddet hissini tutmak için öbür bir gayret sarf etme gereksinimi içinde. ‘Barda’ sinemasını tiyatro oyununa dönüştürürken de, yarattığım bu dünyada anlatmak istediğim öykü, bir nevi Yin-Yang. Yani yeterli ve berbatın her birimizin içinde olduğunu anlatmak. Oyunda bir öyküyü anlatırken, ki ‘Barda’da anlatmak istediğim bir dünya var, burada oyuna gelen izleyicinin, oyun sonrasında farklı ayrılmasını isterim. Soru sorarak, bu oyunu bir nevi bir ihtar üzere almasını isterim. Zira şiddet o denli bir şey ki, bu beşerler makûs yetişti berbat oldular diye bir şey kelam konusu değil.
Nilüfer Alptekin Noyan: Tiyatro tabiatı gereği, izleyiciye soru sorar, bazen de izleyicinin yüzüne yüzüne en zıt köşe karşılıkları verir. İnsanın kendini bu dünyada var edememesi, aslında anlamdıramaması, şiddete başvurmasının nedenlerinden biri. Fakat asıl soru, bu insanın, “kendini gerçekleştirememesi” yahut var edememesinin kaynağı, bireyin kendisi mi yoksa içinde bulunduğu toplum mu? Oyunda da bu mevzuyu sorguluyoruz. Daha da değerlisi, izleyicilerin bu soruyu sormalarına çalışıyoruz, bu soruyu sormalarını istiyoruz.
‘Barda’ oyunu, beşere, topluma ve hatta “insanın doğasına” bakan bir oyun. Kimin ne olduğunu bilmediğimiz bir vakitte, çağda yaşıyoruz. Biz, siz, onlar, insanı ötekileştirme, toplumsal statü üzere sorunların artık ucu kaçtı. Ortak şuurumuzu sorgulamamızın vakti geldi. Travmalarımız, ailelerimiz ve sonra birey olarak kendimiz aslında davranış biçimimizi belirliyor. Bu oyunda da bu şekillenme halini çok net bir formda anlatıyoruz.
Oyunda soruyoruz, kötüyü seçmek kolay tamam, ancak insan neden kötüyü seçer? Kim ona bu kolaylığı sağlar? Artık birilerini suçlama faslını geçtik, insanın dönüp kendine ve yaşadığı etrafa bakması gerekiyor. Bu şuuru yaratmamız gerekiyor. Tam da bu yüzden, “BİZ SİZE NE YAPTIK?” diye soruyoruz. Bu soruyu herkes, toplumun her kesiti hem kendine hem etrafına hem de yönetenlere sorsun.
‘HERKES İÇİNDEKİ ŞİDDETE FARKLI BİR YERDEN BAKSIN’
Oyunu sahneye uyarlarken sinemadan farklı olarak hangi dramatik ögeleri eklemeye yahut değiştirmeye gereksinim duydunuz? Tiyatroda şiddeti göstermek sinemaya kıyasla daha sıkıntı mu, yoksa daha tesirli bir alan mı sağlıyor?
Işıl Kasapoğlu: Oyunda şiddetti sözlerle anlatıyoruz, bence bu daha güçlü bir anlatım biçimi. Sinemada natürel şiddeti çok daha net görüyoruz lakin oyunda şiddeti sözlerle izleyiciye hissettirmeye çalışıyoruz. Şiddeti sözlerle göstermek daha güç yahut daha kolay değil, galiba daha farklı bir anlatım biçimi. Daha tesirli alışılmış bir yandan da. Tiyatroda ‘Barda’ için aklımdaki ve yarattığımız dünyada, herkes içindeki şiddete, etrafındaki şiddete farklı bir yerden baksın. Oyundan çıkınca, kendini yaşadığı dünyayı sorgulasın isterim.
‘FİLMİN ANLATMAK İSTEDİĞİ ŞEYDEN DİĞER BİR ŞEY ANLATMAYA ÇALIŞIYORUZ’
Senaryo elinize geldiğinde sizi oyuna karşı ne çekti?
Seda Soysal: Ben sinemasını çok seviyordum. Bir de Işıl Hoca’nın olması beni çok cezbetti oyuna karşı.
Mehmet Bahis: Sineması daha evvelden izledim ve seven taraftayım. Zira şiddet de kaygı üzere çok güçlü bir his. Bazen bir tane sineğe bile çok fazla sinirlenebiliyoruz. Bir sinemada, bir kıssada bunu görmek ve bu anlatının içinde olmam beni heyecanlandırdı. ‘Barda’ sevdiğim psikopat sinemalar içerisinde bulunuyor. Bazen ‘Haydi bir ‘Barda’ izleyeyim’ diye dişlerimi sıktığım bir sinemanın tiyatro uyarlamasında oynamak, acı çeken tarafta yer almak değişik bir tecrübe olacaktı benim için. Olağan ki Işıl Hoca’nın bu işin içinde olması çok etkileyici oldu.
Hivda Zizan Alp: Metni okumadan evvel Işıl Hoca’nın ismini duyduğumda proje benim için kabuldü. Metni de okuduğumda ‘Barda’ya bu türlü bir talihin da verilmesi, farklı bir disiplinde kıymetlendirilmesi hoşuma gitti zira ben sinemadaki lisanını biraz pornografik bulan taraftayım. Benim için tiyatroda irdelenişi daha hoş olacaktı ki o denli de oluyor.
Derya Kahya: Kült sinemalardan biri “Barda”. Projeyi birinci duyduğumda çok heyecan verici ve argümanlı buldum. Natürel ki Işıl Kasapoğlu ismini duyunca düşünme muhtaçlığı bile hissetmiyor insan zira onunla çalışmak büyük bir talih. Vigor Sanat’a da burada başka bir parantez açacağım, yaptığı işleri biliyoruz, onlarla çalışmak da çok keyifli. Bütün kesimleri birleştirince bu türlü bir projede olmak natürel ki harikulade bir şeydi.
Toygun Elaldı: Hivda’nın da belirttiği üzere bu metnin yapılacağını duyduğum vakit şaşırtan gelmişti. Zira Işıl Hoca’nın şekli bu türlü sert, gerçekçi değil. Lakin metni okudukça neden yapmak istediğini anladım. Sinemada alakalı, şiddeti estetize etme yahut yasallaştırma üzere tenkitleri sorgulayan bir metin. Bence sinemanın anlatmak istediği şeyden öbür bir şey anlatmaya çalışıyoruz. Umarım bunlar seyirciye geçer.
Meriç Taner Kadıoğlu: Işıl Hoca çok büyük bir artı. Ayrıyeten oyunda biraz yenilik problemi var. Oyunda yaşanılan şeyler hala şu anda dışarıda bir barda yaşanabiliyor. Bir de kıssanın gerçek olması… Birinci sinema alışılmış ki hepimizi çok etkiledi fakat bunlar hala gerçek. Sokakta daima bir arada otururken başımıza gelebilecek şeyler.
Egehan Kars: Senaryo önüme birinci geldiği vakit müziğin ve oyunculuğun bir ortada olması çok ilgimi çekti. Esasen bu gayeyle yola çıkarak Işıl Hoca ile bunun üzerine çalışmak, bunu sahneye koymak çok keyifli etti beni.
Mete Toygar Durak: Benim için oyunun şöyle değerli tarafı var herkesten çok. Ben Galatasaray lisesi mezunuyum, 147 dönemiyim, Işıl Hoca da 106 devri bir Galatasaray mezunu. Mezun olduktan sonra en büyük hayalim, Barış Manço’nun, Candan Erçetin’in, Rasim Öztekin’in, Ferhan Şensoy’un, Işıl Kasapoğlu’nun mezun olduğu o liseden bir gün kendi ağabeylerimle bu türlü bir şey yapabilmekti. Işıl Ağabey ile, benim için o hocadan çok bir ağabey, bu türlü bir işte bulunmak ayrıyeten değerli bir tarafta.
‘İMKAN VERİLİRSE NELER YAPABİLECEĞİMİZİ GÖRÜYORUZ’
Canlandırdığınız karakterleri tanıyabilir miyiz? Kıssadaki rolleri nedir?
Meriç Taner Kadıoğlu: Ben Kaan karakterini oynuyorum. Bir müzik grubuyuz. Seyirci içeri girdiğinde bir bar sahnesi görecek, sahne alıyor olacağız. Kaan, müzikte devam etmek isteyen, babası varlıklı bir çocuk. Yurt dışı hayalleri var. Ceren’le beraberler. Devamı oyunda…
Derya Kahya: Ben de Ceren’i canlandırıyorum. Bankacıyım ve Kaan’ın sevgilisiyim. Konserine geldim, pişman oldum. Neler yaşadığımı göreceksiniz… Uygun taraftayız, kime nazaran yeterli doğal orası tartışılır. Şiddet gören taraftayız.
Hivda Zizan Alp: Nil karakterini canlandırıyorum. Kime nazaran, neye nazaran âlâ konusunda Derya arkadaşıma katılıyorum zira o konserde parıl parıl parıldayan insanlarken, sevdiklerimiz oradayken o parıltıdan çok uzak bir yere düşebiliyoruz. Sinemanın de çok sevdiğim cümlelerinden olduğu için söylüyorum; “İmkan verilirse neler yapabileceğimizi görüyoruz.” Bu yüzden karakter benim için çok kıymetli. Baştan sona hakikaten istikrarlı bir değişimi var. O müzik söyleyen, besteler yapan solist kızın ansızın dönüştüğü kişi tam olarak insanın kendisi. Ben de Mehmet’in canlandırdığı Tufan karakteri ile beraberim, benim sevgilim de bankacı ve biz burada bankacı insanları zora sokan müzisyenleriz aslında.
Ali Onur Olgun: Makûs karakterlerden birini canlandırıyorum. Çetenin bir üyesiyim, oraya bir çete dersek. Çetede herkesin kendi içinde geçmişte temasları var, ben de onlarla yaşayan ve hayatını onlarla geçiren biriyim. Bu gençleri de çok sevmedik. Bu gençler de biraz atarlı. Oyunda barda birtakım olaylar çıkartacağız…
Mete Toygar Durak: Ben de Batu karakterini canlandırıyorum. Batu kümedeki gitaristlerinden ve back vokallerinden biri. Batu grubun Hasan Tahsin’i diyebiliriz, birinci kurşunu atan, birinci kurşunu yiyen konumu var. Barı basan, şiddet gösterenlerin canavarlığına en yakın karakter de o bence.
Barış Özcan: ‘Barda’ oyunu önemli seviyede bir sistem eleştirisi içeriyor. Ben de çete üyesi Patlak karakterini oynuyorum. Hayatta uygunlar ve berbatlar olarak ayırmak kolay. Uygunların içinde yatan şiddet hissini, berbatların içinde yatan insani ve barışçıl hisleri nasıl ortaya çıkarırız. Oyunda sıkıntıyı biraz da buradan görüyoruz. İzleyici oyunumuzda, güzellerin içindeki kötüyü, berbatların içindeki iyiyi görebilecek. Bu iki tarafı görmesinin de kendisine tüm bu soruları sorup, artık aksiyona geçmesine neden olacağını umuyoruz. Bu yanıyla, ‘Barda’, insanı, bireyi ve toplumu harekete geçmeye iten bir oyun birebir vakitte.
‘TİYATRO BENİM İÇİN BİR GAYRET ALANI’
Oyun, sinemada olduğu üzere gerçek bir olaydan esinleniyor. Gerçek olayın tiyatroya uyarlanması sürecinde kıssaya ne tıp sanatsal yahut etik dokunuşlar yapıldı?
Işıl Kasapoğlu: Oyundaki dünya ve kıssa, sinemadan epeyce farklı. Bir sefer tiyatro benim için bir çaba alanı ve ben bu alanda sorunumu, anlatmak istediklerimi, burada da şiddetin ideolojisini ve sosyolojisini anlatmakla uğraşıyorum. O yüzden karakterler, karakterlerin geldiği yerler, şahsî öyküleri de sinemadan ve yaşanan olaydan hayli farklı. Burada, ‘Barda’ oyununda, tüm toplumu esir almış şiddet sarmalını sanatla, tiyatroyla anlatmaya uğraşıyoruz.
Işıl Kasapoğlu ‘BURADA BİR DÜNYA YARATIYORUZ’
Nasıl bir hazırlık sürecinden geçtiniz?
Meriç Taner Kadıoğlu: Çok süratli başladık, üretimle görüştükten sonra sonraki gün geldik ve okumaya başladık. Çabucak oynamaya başladık zira öteki oyuncular da kurmayı seviyor. Müzik çok çalıştık, Hivda müzik mezunu, Onur da müzik konusunda bize yardımcı oldu. Sonra yavaş yavaş provalarla bir şeyler ortaya çıkmaya başladı.
Hivda Zizan Alp: Geldiğimizde hiçbirimiz birbirimizi neredeyse tanımıyorduk. Birebir okuldan mezun birkaç arkadaş var ya da hani tiyatroda daha evvel çalışmış beşerler var lakin çoğumuz birbirimizi tanımıyorduk. Tanıyanlar da çok yakın değildi. Ancak bir hafta içinde hepimiz birbirimizin fatura günlerini bile biliyorduk. Bu açıdan da çok hoş oldu.
Derya Kahya: Bir süreç aslında bu. Başlarda doğal ki herkese başka ayrı baş yordu, burada çok ağır çalıştık ve Işıl Hoca’nın disiplinini hepimiz biliyoruz. Hala da devam ediyoruz. Işıl Hoca bir provada ‘Benim dünyamı anlayın, bu yeter’ dedi. Biz burada bir dünya yaratıyoruz. Grup olarak da birbirimize çok takviye olduğumuzu düşünüyorum, o mevzuda çok şanslıyız.
Toygun Elaldı: Oyunda seyirciler tarafından sorgulanması isteyen bir kavram var. Her cürüm topluma sorulmuş bir sorudur gibi… Biz bence her gün provalarımızda bunu hâlâ sormaya devam ediyoruz. Düzgünler ve berbatlar olarak ‘Neden bunu yapıyorlar?’ ve ‘Neden yapıyoruz?’ üzere. Muhtemelen perde kapanana kadar da devam edecek bir soru.
Hivda Zizan Alp: Hayat bitene kadar devam edecek…
Ali Onur Olgun: Çok âlâ bir müellifle çalışıyoruz. Serhat Yiğit. Bu metin birinci geldiğinde sinemaya daha yakın bir noktadaydı. Serhat bunu inanılmaz bir çaba gösterip 20 sefer falan revize etmiş olabilir. Işıl Kasapoğlu, ‘Biz şiddeti sözlerimizle göreceğiz’ diyor, o yüzden o sözleri de gösteren Serhat Yiğit’e de buradan bu vesileyle hem teşekkür edelim hem de tebrik etmiş olalım.
Hivda Zizan Alp: Bence bu manada dediğin kıymetli zira toplumsal medya çağında hala şiddeti yalnızca fizikî zannederken, bu oyun sayesinde insanlara sözel şiddetin de nerelere varacağını canlı canlı göstermiş oluyoruz. Hepimiz uzaktan, klavyeden, yüzünü bile görmediğimiz beşerler tarafından linçlendiğimiz ya da birbirimizi linçlediğimiz bir çağda yaşıyoruz. Evet, burada sahnede fışkıran kanlar, dayak yiyen beşerler seyircinin gözüne sokulacak halde yok ancak cümlelerin her biri birbirinden ağır. Taşımak çok güç olabiliyor. Üstüne de çok düşünebiliyorsun, sana bu fırsat veriliyor. Rastgele bir yerde, alelade biçimde birine ‘Sen pembesin’ ya da ‘siyahsın’ demenin manası ne, hissettirdiği şey ne? Oyunun bunu hoş sorguladığını düşünüyorum.
Egehan Kars: Oyun, daha underground, daha yer altında bulunan bir yerden büyük entelektüel soruları cevaplıyor. İki tarafı da çok hoş anlatıyor. Serhat Yiğit, kendi yaşadığı şeyleri oyuna çok hoş entegre etmiş.
Mehmet Bahis: Metnin bir başka taraftan göstermek istediği şey de, gücün el değiştirince insanların nasıl değişebildiği. Güç el değiştirince, insan nasıl bir davranış stantlar çok kestiremiyor. Sebepsizliğin karşılığında gücün de insanı nasıl bir noktaya getireceği karşısında bir sorgu var oyunda. Bunu da çok kıymetli buluyorum.
Karakterinizin en zorlayıcı ya da en etkileyici bulduğunuz istikametleri nelerdi?
Toygun Elaldı: Çırak karakterini oynuyorum. Aslında saf, pak bir çocuk. Yanında çalıştığı insanlardan etkileniyor, onlara özenmeye çalışıyor. Bir anda onun da iç dünyası değişiyor, ‘Neden hala o beşerlerle birlikte kalıyor?’ sorusunun karşılığını bulmak değişik bir süreç olmuştu.
Seda Soysal: Ben barmen Sevgi’yi canlandırıyorum. Benim yerime, benim sevdiğim arkadaşlarımın olduğu yere bir takım geliyor, oraya çöküyor. O sarhoş olma halleri daima şahit olduğu bir şey Sevgi’nin. O da bence bu kadar büyüyeceğini beklemiyordu, oyunda da o denli çıkışlar yapıyor. Çok gerçek bir şey yaşadıkları, sinemanın çıkışının da sebebi bu. Bu gerçek bir olay, sinema de oyun da bu gerçekliğe dayanıyor. Maalesef bir gün hepimizin başına gelebilecek bir şey.
Derya Kahya: Hem kendi yaşadığımız, hepimizin farklı başka hayatından bir kesim var orada. Tıpkı vakitte en yakın arkadaşımızın düştüğü durum, sevgilimizin düştüğü durum… O yüzden her şey güç.
Mehmet Bahis: Tufan karakteri, cinsiyet ayırt etmeksizin şiddeti herkesin görebileceğinin bir delili. Yani şiddeti uygulayan tarafta bayan da, erkek de, yaşlı da, genç de var. Şiddeti gören tarafta ise çok yetenekli müzisyenimiz, gencecik çocuk, birbirini seven ve tıpkı cinsiyette olan beşerler var. Tufan karakteri bu seyahatte erkekliği alaşağı edilmek üzerine çizilmiş bir karakter bir noktada. Şiddet uygulayan bir bayan, şiddeti gören erkek. Erkekliğiyle dalga geçilen bir birey cinsiyeti ortadan büsbütün kaldırıyor, yok ediyor ve yıkıyor. Bu türlü güçlü bir tarafı var. Natürel çalışırken bunu ortaya çıkarmak biraz zorladı.
Mete Toygar Durak: Batu’nun arkadaşlarını korumak için kendisini daima öne atıp, ‘Tamam ben hallediyorum’ diyor. ‘Yeter’ diyen daima o oluyor ve birinci o kılıcı çekiyor. Ancak birinci kılıcı o çektiği için de birinci darbeyi yemek zorunda kalıyor. Provalarda sahnede arkadaşlarıma baktığımda, içinde bulundukları o hayali dünya altında, gerçeği aradıkları yerde üzüldüklerini, sıkışmışlıklarını görüyorum. Her seferinde, ‘Tamam, ben bunu değiştireceğim’ diyorum. Lakin her seferinde de sonu muhakkak bir yere gidiyor iş haliyle. Bu alışılmış ki hem ruhsal hem fizikî olarak çok zorlayıcı bir şey.
Batu’nun şöyle âlâ bir tarafı var ve çok değerli. Siyasi bakışı daima net ve dik, orada geri adım atmıyor. Ne vakit prova yaparsak ‘Aman geri adım atmayayım’ı arkadaşlarım için çok göz önünde bulundurdum. Benimki bu türlü bir süreçti, daima onlar için, onlarla beraber… Batu bu oyundaki ‘Kurtuluş yok tek başına; ya daima bir arada, ya hiçbirimiz’in yürüyen örneği…
Ali Onur Olgun: Berbatlar için bir şey söyleyeyim. Biz kendi ortamızda latifeyle karışık düzgünler ve berbatlar diye ayırıyoruz lakin oyunun temelinde bununla alakalı bir soru var. Ben oyuna oyuncu olarak katılan son şahısım. Olağanda müzik yöneticiliği ve arkadaşlarıma müzik çalıştırmak için Volkan Akkoç’un asistanı olarak gelmiştim. Metni birinci gördüğümde aklıma Hrant Dink katledildikten bir gün sonra Rakel Dink’in yaptığı açıklama geldi. Metanetle ‘Bir bebekten bir katil yaratan karanlığı sorgulamadan hiçbir şey yapılmaz kardeşlerim’ demişti. Çok güçlü bir cümle. Bence bu oyunun içerisinde de kendini var eden bir cümle zira düzgün yahut berbat değil. İnsan, insan. Koşullarını belirleyen, onu bir yere getiren şartlar var. Kimse katil doğmuyor ya da kimse berbat yahut uygun olarak doğmuyor. Süreç içerisinde evriliyor. Bunun için de bir sürü şey sayabiliriz. O yüzden bence kimse tam olarak güzel değil, kimse tam olarak berbat değil. Bence oyunun içinde de biraz bunu görüyoruz.
Egehan Kars: Gündelik hayatta çok maruz kaldığımız bir çatışma aslında bu. Ben olağanda de aslında hayatımda daima davulcu sıfatıyla isimlendirdiğim için oyunda da davulcu sıfatım var. O yüzden hayatta yaşadığım kimi çatışmaları oyunun içinde görebiliyorum. Bazen markete girdiğimizde bile okumuş çocuk, serseri çocuk, entel dantel bir insan çatışması görülüyor.
‘KÖTÜLER ESKİYE NAZARAN DAHA CESUR’
Filmdeki olaylar 2007’den bugüne nasıl evrildi sizce? Bugün bu türlü bir olay yaşansa günümüzde reaksiyonu farklı daha farklı olur muydu?
Meriç Taner Kadıoğlu: Doğal daha çok beşere ulaşır ancak ben yaptırımların çok farklı olacağını düşünmüyorum. Bir afla herkes dışarı çıkabiliyor.
Hivda Zizan Alp: Toplumda o denli bir kutuplaşma var ki… Canlandırdığım karakter olan Nil’in nerede oturduğunu, sabahları ne kahvaltı yaptığını bilebiliyorum. Nil benim için bile çok şanslı ve uç bir yerde. Toplum olarak empati kuramadığımız beşerler yok üzere davranıyoruz, onlar yalnızca bir sayı, bir fotoğraf, bir fotoğraf, 2 boyutlular. Kartalkaya’da bile yangında ölen insanların gelir durumu üzerinden vefatı hak etmesi ya da hak etmemesi durumunu çıkarabildik. Artık bu olay yaşansa ne kadar sahip çıkılırdı bilmiyorum.
Mete Toygar Durak: Ben şuna inanıyorum, berbat beşerler daima vardı ve daima olacak. Bunun önüne geçmenin bir yolu yok ne yazık ki. Lakin o günden bugüne geldiğimizde bunun önüne geçmek için rastgele bir çalışma yapıldı mı? Yahut o günden ileri gittik mi? Temel sorun tam olarak bu. Trafikte bile ‘Ne bakıyorsun?’ ya da ‘O otomobilin önüne nasıl kırdın?’ dediğinde arabasının camından silah gösterebilen insanların olduğu bir yer haline geldik. Sanki bir cesaretlendirme mi var o günden bugüne diye sorabiliriz o nedenle. Zira bence berbatlar daha cesaretli eskiye nazaran.
Meriç Taner Kadıoğlu: Bu husustaki fikrim şey hınç. Hıncını çıkarmak. Aslında problem orada sen ya da ben değiliz. Bizim oyundaki problemimiz de o.
Egehan Kars: Devamlı ötekileştirmenin yarattığı baskı üzere. Zira her türlü tercihten ötekileştiriliyoruz.
Ali Onur Olgun: Bunların hepsi aslında bir nevi siyaset. Bunu tüm dünya ülkeleri, tüm dünya hükümetleri aslında uygularlar. Hissizleştirmek biraz bu türlü bir şey. Ellerinde bütün basın yayın organlarını tutan güçlerden bahsediyorum. Tek bir güçten değil. Ya onun dediğini görürsün ya öbürünün dediğini görürsün. Ortada yaşanan bir sürü hayat var, onları da çok kısa kısa geçiyoruz. Bizim ülkemizin atlattığı badireleri, bir haftada yaşadığımız olayları dünyanın diğer bir ülkesinde sene içerisinde yaşamıyorlardır diye iddia ediyorum. Bu da artık bir yerden sonra karşılık bulamayınca, yani hatalılar ceza almayınca insanlarda bir adaletsizlik kavramı ortaya çıktı. Bence ülkemizin en büyük sorunu o. Evvel adaletin yerine oturması gerekiyor ki başka şeyleri konuşabilelim.
‘ŞİDDETİN HEPİMİZİN İÇİNDE OLDUĞUNU GÖSTERMEYE UĞRAŞTIM’
Oyun ‘Biz size ne yaptık?’ sorusuyla izleyiciyi yüzleştirmeye çalışıyor. Bu bağlamda tiyatro toplumsal şiddeti sorgulamak için sizce nasıl bir alan sunuyor?
Işıl Kasapoğlu: Bu soruyu oyunda hem gençler çeteye soruyor fakat tıpkı vakitte çete üyeleri de gençlere soruyor. Yani şiddeti yaşayan da yaşatan da bu soruyu, aslında topluma, iktidara, sorumlu kim varsa ona soruyor. Pek çok insan bugün hem dünyada hem de ülkemizde umutsuz. Umudu kaybetmemek değerli. Ben hayatım boyunca tiyatro sahnesinde bir şeyler anlatmaya uğraştım. Tiyatroda anlatmak istediğim şeyleri anlatarak umuda tutunuyorum ben de. ‘Barda’ oyununda da şiddeti anlatıyorum lakin şiddeti yalnızca berbatların içine sıkıştırarak sormuyorum. Bu oyunda bir sorunum var ve bu sıkıntıyı anlatırken, şiddetin hepimizin içinde olduğunu göstermeye uğraştım. Bu herkesin içindeki şiddetle biz ne yapıyoruz, nasıl bizi şiddete iten sebeplerle uğraşıyoruz ve bunu nasıl engelleyebiliriz, herkes onu sorsun istiyorum. Oyunda, izleyiciye 1 buçuk saat boyunca eşlik ediyorum, daima bir arada tıpkı soruları soralım, biraz üstünde düşünelim.
Ali Onur Olgun: Bundan 110-120 sene evvel tiyatronun toplumlar için söz ettiği şey kameranın lensinin içeri dahil olmasıyla değişti. Biraz kıymetli yitirdi üzere fakat tiyatro tahminen toplumları, kitleleri değiştirmese bile insanları ferdi olarak dönüştürme kudretine sahip. Buradan bir kızıl ihtilale gitmeyeceğiz tahminen fakat bu oyundan sonra en azından bir insan bile gündelik hayatındaki o şiddetli tarafına törpüleyebilirse o bile bir kazanımdır diye düşünüyorum.
Mete Toygar Durak: Tiyatro birinci çıktığı tarihten beri, toplumda yürümeyen yahut sanatkarların dalga geçmek istediği, yanlış gördüğü şeyleri eleştirdiği alan. Bu yüzden her şeyden evvel tiyatro yürekli olmazsa hiçbir şey cesaretli olmaz. ‘Biz size ne yaptık?’ üzere ağır bir sorunun, insanın yüzüne vurulacağı bir yer varsa tiyatrodur. Zira o oraya gelene kadar 800 parametreden geçmiştir. Tiyatro da bir şeyi eleştiremez hale gelirse, ‘Biz bunu yapmayalım’, ‘Biz bunu söylemeyelim’, ‘Biz bunu demeyelim’e gelirsek artık konuşulması gereken diğer büyük parametreler olduğuna inanıyorum. Beşerler ‘Barda’da mısın? Nasıl olacak o iş, sert değil mi?’ dediğinde, ‘Evet, sert. Evet, +18’ diyorum. Zira bu türlü olmak zorunda, bunu lakin bu türlü anlatabiliriz, kıymetli kılabiliriz.
Hivda Zizan Alp: Gaspar Noe’nin ‘Irreversible’ sinemasının Cannes Sinema Festivali’ndeki birinci gösteriminde beşerler sinemadan kaçıyorlar. Kimisi ‘Bakamadım bile, 20 dakika dehşetli bir sahne vardı’ diyerek çıkıyor. Alışılmış ki tiyatroda da seyircinin elini kolunu bağlayıp oturtmuyoruz, herkesin çıkma özgürlüğü var. Bu bir oyun da olsa her şey canlı, karşında. Toplum olarak toplumu izliyorsun üzere olduğu için kaçamamazlık yaşıyorsun. Sinemadan çıkan beşerler bir formda bunun bir kurgu olduğuna inanabiliyor. Tiyatroda ise herkesle birlikte şahit oluyorsun olaya. Oyuncunun nefesini bile duyuyorsun. O bir an zira bir halde ileri ya da geri saramıyorsun. Bu sahneyi geçeyim diyemezsin, durdurup nefes alamazsın. Anca kaçabilirsin ancak saklanamazsın.
Derya Kahya: Sonuç olarak her karakterin çok değerli bir kelamı var. Oyunun çok önemli bir kelamı var. Bir kişi bile buradan bir şey öğrense ne memnun bize.