2022’de akılda kalanlar

Yıl sonu geldiğine nazaran geride bıraktığımız 12 aya bakmak ve genel bir kıymetlendirme yapmak koşul oldu. Çünkü bütün bölümlerde olduğu üzere sinema alanında da önemli bir devri geride bırakıp yeniliklere yelken açıyoruz. Salgın sürecinin bitmesi, yasakların gevşemesi ve kalkması, çok beklenen üretimlerin vizyona gelmesi ve dijital mecraların aktifliğinin artması dalı önemli formda hareketlendirdi.

O halde artık bütün yıldan akılda kalanları sıralayıp ehemmiyetini vurgulayalım…

TÜRKİYE’NİN OSCAR ADAYI KERR

Oscar elbette daima gündemimizde. Bu yılki Oscar mükafatları için Türkiye’deki meslek birlikleri ve Kültür Bakanlığı yetkililerinden oluşan heyet, Tayfun Pirselimoğlu’nun Kerr’ini Türkiye’nin Oscar adayı olarak belirledi. Sinema, birinci değerlendirmeden geçemeyip kısa listelere kalamadı.

GODARD ÖLDÜ DİYELER!

Sinema tarihinin en değerli isimlerinden biri olan Jean Luck Godard, ötenazi yaptırarak öldü. Hayatı da değişikliklerle dolu olan Godard’ın mevti de şaşırttı. Sık sık sinemaya dair farklı arayışlarla gündeme gelen direktörün “sinemayı imah etmek” üzere yaptığı ironi kendisinde hayat buldu. Sinemayı imha edemeyince kendini yok etti. Fransız Yeni Dalga kuramının öncü ismi olan ve sinemalarıyla çığır açan Godard’ın vefatı sinemada bir sayfanın kapanması olarak yorumlandı.

BOĞAZİÇİ SİNEMA FESTİVALİ’NDE YAŞANANLAR

Bu yıl 10.’su yapılan Boğaziçi Sinema Festivali’nde her şey olağan ilerlerken ödül merasiminde tartışma çıktı. Ödül alan Özcan Alper, kürsüden ‘teröre takviye vermek’ ile suçlanan isimlere selam gönderince oyuncu Burak Haktanır seyirciler ortasından itiraz etti. Tartışmalar daha sonra büyüyüp medyaya taştı. Günlerce konuşulan olayda oyuncu Haktanır kamuoyundan takviye görürken, şenlik idaresi açıklama yaparak Özcan Alper’in kelamlarını kınadı. Sonrasında şenlikte misyon alanların bir kısmı istifa etti. Boğaziçi Sinema Festivali’nin geleceği hâlâ merak ediliyor.

KLONDİKE, SAVAŞ VE KADIN

Yılın en çok konuşulan sinemalarından biri Klondike oldu. Çünkü 2014’te Ukrayna-Rusya hududunda çatışmaların gölgesinde yaşananları anlatan sinema şenlik seyahatine başladığında Rusya tekrar işgale girişti. Haliyle sinemanın anlattıkları daha da değerlendi. Sundance ve Berlin başta olmak üzere kıymetli şenliklerden büyük mükafatlar alan sinema Türkiye-Ukrayna ortak imali olduğu için gurur kaynağımız oldu. Direktörü Maryna Er Gorbach, imalcisi Mehmet Bahadır Er olan sinema Ukrayna’nın Oscar adayı oldu lakin yabancı lisanda sinema kategorisinde kısa listeye kalamadı.

GÜNDEMİN KURAK GÜNLERİ!

Yeni Türk sinemasının beğenilen isimlerinden Emin Alper’in yeni sineması Kurak Günler, Kültür Bakanlığı Sinema Genel Müdürlüğü’nden aldığı dayanak sonrası senaryosunu değiştirdiği ve LGBT karakteri eklediği için eleştirildi. Teknik olarak senaryo değişikliğine onay gerekirken Alper’in onay almadan sineması tamamladığı argüman edildi. Mevzu çok tartışıldı. Vizyona da bu görünümde girildi. Sinemanın sahipleri süreci yeterli kıymetlendirdi ve ‘sansür’ PR’ı yaptı. Sinema 10 günde 130 bin kişi tarafından izlendi. Alper’in evvelki sinemaları en fazla 30 bin izlenmişti.

BOZKIRIN TEZENESİ PERDEYE ÇIKAMADI!

Yılın sonuna geldiğimizde bir mahkeme kararı tartışmalara yol açtı. “Garip Bülbül: Neşet Ertaş” sineması mahkeme kararı ile engellendi. Üretimci Mustafa Uslu karara mana veremediğini söylerken, Neşet Ertaş’ın ailesi karardan şad. Kanaatimizce topluma mal olmuş bireylerin hayatlarının sinemaya alınması için müsaade gerekmesi mantıksız. Kişilik hakkına halel geliyorsa mahkeme gereğini yapar. Lakin sineması izlemeden böylesi karar verilmesi hala tartışılıyor.

AVATAR REKORLAR İÇİN YİNE VİZYONA GİRDİ

Sinema tarihinin en çok hasılat elde eden sineması olan Avatar, 13 yıl sonra devam sineması ile yine beyaz perdeye çıktı. Yalnızca Türkiye’de 1 haftada 600 binden fazla izlendi. ABD gişesinde ise 180 milyon dolar hasılat ile giriş yapmış durumda. Sinemanın dünya genelindek gişesi 600 milyon doları geçti bile. Birinci Avatar

2 milyar 900 milyon dolar ile tüm vakitlerin en çok hasılat elde eden sineması olmuştu. Avatar: Soyun Yolu’nun da yeni bir rekor kıracağına kesin gözüyle bakılıyor.

TÜRKİYE GİŞESİNDE NE OLDU?

Salgin süreci sonrası sinema salonları hareketli bir periyot yaşadı. Elbette eskiye çabucak dönülemedi. Lakin bölümü kendisine getirecek bir coşkudan kelam edebiliriz.

2022’de vizyona giren sinemalar ortasında birinci sırada Bergen yer alıyor. 5.5 milyon gişe yapan sinemanın hasılatı da 160 milyon TL… Yerli bir üretimin listenin tepesinde yer alması memnunluk verici elbette. Çabucak sonrasında ‘Kesişme: Yeterli ki varsın Eren’in gelmesi de sevindirdi. 2,3 milyon izlenen sinemanın hasılatı 53 milyon TL civarı oldu. TRT ortak imali olan sinema manalı öyküsü ile takdir topladı.

2022’de en çok izlenen 10 sinemaya baktığımızda 4 sinemanın yerli olduğunu görüyoruz. Enteresan bir nokta daha var. Box Office datalarına nazaran en çok izlenen 10 sinemanın 8’i fantastik ya da animasyon… Dr. Stranger, Thor, Minyonlar, Aslan Hürkuş, The Batman ve Örümcek Adam sinemaları gişenin karakterini yansıtıyor.

FESTİVALLER, ŞENLİKLER…

Bağımsız sinemanın hayat alanı olan şenliklerde 2022 epey hareketli geçti. Memleketler arası arenada Türkiye’nin ortak imalcisi olduğu sinemalar uzunluk gösterirken, Türkiye’de ise şenlikler ekseriyetle tartışmalı ve siyasi telaffuzlu geçti.

TRT ortak imali Maryna Er Gorbach imzalı Klondike, Sundunce ve Berlin başta olmak üzere çok sayıda şenlikten mükafatla döndü. Ruben Östlund’un Hüzün Üçgeni ise Cannes’da Altın Palmiye’ye uzandı. Venedik’te Altın Aslan’a İtalyan direktör Luca Guadagnino, Bones And All sineması ile ulaştı.

Türkiye’de ise nisan ayında düzenlenen 41. İstanbul Sinema Şenliğinde Klondike ‘Altın Lale’ye ulaştı. 59. Antalya Altın Portakal Sinema Şenliğinde Özcan Alper’in yönettiği Karanlık Gece büyük mükafatı aldı. 29. Adana Altın Koza Sinema Şenliğinde ‘Ela ile Hilmi ve Ali’ en uygun sinema seçildi. 33. Ankara Sinema Şenliğinde Emin Alper’in Kurak Günler’i en yeterli sinema mükafatına uzandı. 10. Boğaziçi Sinema Festivali’nde ise en uygun sinema mükafatı Kar ve Ayı’ya gitti.

PEKİ, OSCAR? PEKALA, TOKAT!

2022’de 94. kere düzenlenen Oscar merasiminde kazanan Coda oldu. Sinema, bir dijital platform üretimi (Apple) olarak en düzgün sinema mükafatını almasıyla Oscar tarihine geçti. Jessica Chastain’in birinci sefer En Yeterli Bayan Oyuncu, Will Smith’in ise birinci sefer En Güzel Erkek Oyuncu Ödülü’nü aldığı gecede Jane Campion, üçüncü defa En Düzgün Direktör Oscar’ını alan bayan oldu.

Elbette ödüllerden daha çok konuşulan Will Smith’in tokadı oldu. Komedyen Chris Rock’ın, eşinin saçlarını kazıtması ile dalga geçmesine öfkelenen Smith, sahneye çıkarak tokat attı. Uzun mühlet tartışılan olay sonrası Smith Oscar merasimlerinden uzun müddet men edildi. Özürler, izahlar, gözyaşları da peşi sıra geldi…

AKILDA KALAN BAŞARILI FİLMLER

Son olarak 2022’de vizyona giren ya da şenliklerde uzunluk gösteren sinemalar ortasından -bizce- özel olanları işaret edelim.

İçimdeki Kahraman

Okul Traşı